قرار نیابت قضائی چیست ؟

قرار نیابت قضائی : در این مقاله قصد داریم به شما عزیزان در خصوص قراری به نام قرار نیابت قضائی توضیح دهیم.اینکه این قرار در کدام قانون و یا قوانین پیش بینی شده است و چه شرایطی برای صدور آن وجود دارد.همچنین به این نکته نیز اشاره خواهیم کرد که چه کسانی صلاحیت صدور قرار نیابت قضائی را دارند و مرجع صالح برای صدور قرار نیابت قضائی کدام است. پس با موسسه حقوقی عدل محور همراه باشید.

قرار نیابت قضائی در آیین دادرسی مدنی

نیابت قضائی در آیین دادرسی مدنی با آنچه که در آیین دادرسی کیفری گفته شد از نظر ماهیتی تفاوت چندانی ندارد اما در هر صورت دارای تفاوت هایی هستند که یک به یک بررسی خواهند شد.

به طور کلی نیابت قضائی در ماده 290 قانون آیین دادرسی مدنی تعریف شده است.همانگونه که از متن ماده 290 قانون آیین دادرسی مدنی استنباط میشود در مواردی که دلایلی همانند تحقیقات از مطلعین و گواهان / معاینه محل و یا هر اقدام دیگری موجب آن شود که رسیدگی در دادگاه دیگری خارج از حوزه رسیدگی کننده انجام شود ، مرجع مذکور به مرجع صالح نیابت میدهد تا رسیدگی را انجام دهد مگر اینکه مباشرت دادگاه شرط بوده باشد.

همچنین پس از رسیدگی توسط دادگاه نیابت گیرنده ، باید رسیدگی مورد وثوق دادگاه نیابت دهنده باشد وگرنه معتبر نخواهد بود.

با توجه به متن ماده 290 قانون آیین دادرسی مدنی ، موارد اعطای نیابت فقط به تحقیقات از مطلعین و گواهان و معاینه محل محدود نمیشود و ذکر جمله ی ” هر اقدام دیگری ” این اختیار را به دادگاه میدهد تا در هر موردی که خود تشخیص میدهد ، اعطای نیابت کند.

حال نیابت قضائی در قانون آیین دادرسی مدنی به دو بخش تقسیم میشود.

1. نیابت قضائی داخلی
2. نیابت قضائی خارجی / نیابت قضائی بین المللی

نیابت قضائی داخلی

نیابت قضائی داخلی همان است دادگاه در حال رسیدگی به یکی از دادگاه های داخل ایران نیابت میدهد تا به پرونده رسیدگی کند.
دادگاه معطی نیابت نیز بر اساس قوانین داخلی و قوانین ایران به موضوع رسیدگی میکند و پرونده و نتیجه رسیدگی را به دادگاه اولیه عودت میدهد.
چنانچه نتیجه رسیدگی مورد وثوق دادگاه اولیه باشد ختم رسیدگی اعلام میشود.

نیابت قضائی بین المللی

نیابت قضائی خارجی یا قرار نیابت بین المللی در ماده 291 قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است.بر اساس این ماده در مواردی که تحقیقات باید در خارج از کشور ایران صورت گیرد ، دادگاه در حدود معاهدات بین کشور ایران و کشور مورد نظر به دادگاه کشوری که تحقیقات باید در آنجا صورت گیرد نیابت میدهد تا نتیجه تحقیقات را به دادگاه صالح در ایران اعلام کند.
این تحقیقات نیز باید مورد وثوق دادگاه قرار گیرند وگرنه معتبر نخواهند بود.همچنین تحقیقات نیز در دادگاه های خارجه باید با توجه به قوانین ایران صورت گیرد و اگر مطابق قوانین و روند رسیدگی خودشان باید ، تشخیص اعتبار یا عدم اعتبار آن با دادگاه صالح در ایران خواهد بود.

نکته قابل ذکر آن است که در خصوص قرار نیابت بین المللی فقط به ” تحقیقات ” اشاره شده است و در واقع بر خلاف ماده 290 قانون آیین دادرسی مدنی که عبارت ” هر اقدام دیگری ” را ذکر کرده بود ، در اینجا فقط عبارت ” تحقیقات ” ذکر شده است و موارد دیگر قابل نیابت بین المللی نمیباشد.

همچنین دادگاه های ایران نیز میتوانند در صورت وجود معامله متقابل و معاهده متقابل ، اگر از سوی دادگاه های خارج از ایران به آن ها نیابت داده شود ، قبول کنند اما باید تحقیقات را بر اساس قانون ایران انجام بدهند مگر آنکه دادگاه خارجه نیابت دهنده ، ترتیب خاصی را برای تحقیقات مقرر کرده باشد که در آن صورت نیز ، دادگاه های ایران به 2 شرط میتوانند بر اساس ترتیب مقرر دادگاه خارجه عمل کنند:

1. وجود معامله متقابل
2. مخالف نبودن با موازین اسلام و اخلاق حسنه و نظم عمومی