چگونه رای داور را باطل کنیم ؟

چگونه رای داور را باطل کنیم ؟ داوری یک نهاد سنتی در رسیدگی به اختلافات حقوقی میان افراد است. دقت کنید که داوری برای رسیدگی به امور کیفری نیست و انتخاب داور برای رسیدگی به امور جزایی یک کار غیرقانونی است.

اغلب مردم در قراردادها و بخصوص قراردادهای مالی، مبادرت به تعیین داور می کنند. اصل حاکمیت اراده نیز ایجاد می کند تا انتخاب داور توسط طرفین، در صورتی که در چهارچوب قانون باشد مورد احترام واقع گردد.

حال سوال این است که در صورت تضییع حقوق یکی از طرفین یا مخالفت هر دو با حکم داوری، چگونه رای داور را باطل کنیم؟

قطعی بودن رای داور

در پاسخ به سوال چگونه رای داور را باطل کنیم ؟ باید به این نکته توجه کنیم که رای داور قطعی است و باتوجه به مفاهیم مندرج در آیین دادرسی مدنی، شرایط تجدیدنظرخواهی، واخواهی و فرجام خواهی برای آن تعیین نشده است. شاید در وهله اول تصور کنید قطعی بودن حکم داور به معنای عدم امکان اعتراض به آن است اما این گونه نبوده و مراجعه به داور به معنای ساقط شدن حق طرفین برای مراجعه به محاکم دادگستری نمی باشد. البته گذر از رای داور و مراجعه به دادگاه نیز مستلزم اثبات شرایط خاصی است.

شرایط ابطال رای داوری

شما با اثبات یکی از موارد ذیل، می توانید حکم داور را باطل کرده و برای رسیدگی به پرونده، راهی دادگاه شوید. این موارد عبارتند از:

• زمانیکه رای داور با قوانین موجد حق متعارض است. به عنوان مثال سهم بردار از ارث پدر را برابر با سهم خواهر تعیین نماید.
• زمانیکه داور در حدود اختیارات خود مبادرت به صدور رای نکند و از آن تجاوز نماید. به عنوان مثال طرفین برای رسیدگی به حق بیمه کارگر به داوری مراجعه کنند اما داوری سایر حقوق کارگر همانند مرخصی سالیانه، تعطیلات و … را هم مورد توجه و صدور رای قرار دهد.
• رای صادره راجع به موضوع دعوی نباشد. به عنوان مثال ممکن است موضوع دعوی تعیین اقساط مهریه باشد اما داور در خصوص تعیین نفقه رای دهد.
• مراجعه به داوری خارج از مدت داوری باشد یا اینکه صدور حکم در خارج از موعد مقرر برای داوری صورت گیرد. در این خصوص باید اشاره کنیم که طرفین باید مدت خاصی را برای داوری در نظر بگیرند در غیر این صورت به عرف مراجعه می شود و اگر عرف هم زمان خاصی را تعیین نکرده باشد مدت اعتبار توافق طرفین در خصوص داوری تنها سه ماه است. البته این مدت با توافق طرفین تمدید می شود.
• باطل شدن رای داوری با توافق طرفین نیز امکان پذیر است. در این صورت آن ها باید توافق کنند که داور دیگری را برای رسیدگی به موضوع انتخاب نموده و یا اینکه پرونده را به دادگاه حقوقی ارجاع دهند.

نکاتی که باید در خصوص داوری بدانید

ابطال رای داوری صرفا در نتیجه موارد فوق ایجاد نمی شود بلکه عدم رعایت شرایط مربوط به داوری و تعیین داور نیز باعث می شود تا امکان ابطال رای داور فراهم شود. بنابراین طرفین باید به مواد قانونی در زمینه تعیین داور توجه کرده و سپس مبادرت به تعیین داور کنند. این شرایط به شرح ذیل هستند:

• داور باید دارای اهلیت باشد.
• داور تعیین شده نباید قاضی یا یکی از کارمندان دستگاه قضا باشد.
• اشخاصی که به حکم دادگاه اجازه داوری ندارند حتی به توافق طرفین نیز اجازه داوری را به دست نمی آورند.

افراد ذیل نیز در صورتی می توانند مبادرت به داوری کنند که باتوجه به آگاهی از شرایط، مورد توافق طرفین دعوی قرار گیرند. این شرایط عبارتند از:

• سن داور کمتر از 25 سال باشد.
• داور یک وابستگی نسبی یا قانونی با یکی از طرفین دعوی داشته باشد. به عنوان مثال پدر یا کفیل یکی از طرفین باشد.
• داور در رای نهایی ذی نفع باشد.
• داور، همسر یکی از طرفین دعوی باشد.
• کامندان دولت نیز در حوزه ماموریت خود می توانند داوری کنند مشروط بر اینکه طرفین دعوی در این زمینه توافق نمایند.

حال اگر یکی از شرایط فوق در نفس داوری وجود داشته باشد به عنوان مثال، داور در رای نهایی ذی نفع باشد اما طرفین از این موضوع اطلاعی نداشته باشند آن ها می توانند بعد از صدور حکم نیز به این امر اعتراض کرده و رای داوری را باطل اعلام کنند. حتی یکی از طرفین نیز می تواند نسبت به این مقوله اعتراض کند.