مراحل دعوی تصرف عدوانی را که یکی از دعاوی بسیار مهم و پیچیده و رایج میباشد را توضیح دهیم. اما پیش از آن در این مقاله به شما توضیح میدهیم که معنای تصرف عدوانی چیست و چه شرایطی دارد.پس با گروه وکلای عدل محور همراه باشید.
معنای تصرف عدوانی
تصرف در لغتنامه های فارسی استملاک، تصاحب، تملک، ضبط، قبض، قبضه، اشغال، تسخیر، تسلط، چیرگی، دست اندازی، غلبه معنی شده است و عدوانی نیز در لغتنامه های فارسی به معنی خصمانه، عداوت آمیز، قهرآلود، قهرآمیز،تجاوزکارانه میباشد.
اما در اصطلاح حقوقی تصرف عـدوانی به معنای آن است که کسی ملکی را که مالک آن نیست به زور و غلبه به دست بگیرد.
تصرف عدوانی در قانون آیین دادرسی مدنی
مطابق ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی تصرف عدوانی یعنی ” ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست میکند “
نکات مربوط به تصرف عدوانی
مطابق آنچه در ماده 158 قانون آیین دادرسی کیفری گفته شده است ، این دعوای فقط و فقط در خصوص اموال ” غیر منقول ” صدق میکند و اگر کسی مال ” منقول ” کسی را با قهر و غلبه به دست آورد و تصرف کند دعوای تصرف عدوانی بر آن مال صدق نخواهد کرد.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید آن است که شما باید در ابتدا دعوای تصـرف عدوانی را مطرح کرده و سپس دعوای ادعای مالکیت خود را مطرح کنید و اگر چنین نکنید ؛ یعنی در ابتدا دعوای ادعای مالکیت و سپس دعوای تصـرف عدوانی را مطرح کنید قرار ” عدم استماع دعوی ” از سوی دادگاه صادر میشود.
همچنین برای طرح دعوی تصرف دعوانی سه رکن وجود دارد:
- ملک باید سابقاً در تصرف خواهان دعوی بوده باشد
- ملک در حال حاضر باید در تصرف خوانده دعوی باشد
- تصرف خوانده به زور و با غلبه و یا غیرقانونی باشد
دعوی تصرف عدوانی حقوقی
در دعوی تصرف عدوانی حقوقی مطابق ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی رفتار میشود و همچنین از آنجایی که دعوی حقوقی است نیاز به تقدیم دادخواست دارد.همچنین باید برای دادگاه محرز شود که خوانده دعوی از عدوانی بودن تصرف خود اطلاع داشته و رکن روانی در حکم دادگاه تاثیر بسیاری دارد.
دادگاه صالح به رسیدگی دعوی تصرف عدوانی حقوقی مطابق ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی میباشد که عنوان میدارد ” دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت ازحق و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد “
دعوی تصرف عدوانی کیفری
دعوی تصرف عدوانی کیفری همان تعریف کلی را که در موارد فوق ذکر شد دارا است با این تفاوت که قانونگذار در مواد 690 الی 693 قانون مجازات اسلامی برای این جرم انگاری نیز نموده است.
ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی
هر کس به وسیله صحنهسازی از قبیل پیکنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرتبندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار وزارعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگلها و مراتع ملی شده، کوهستان ها، باغ ها، قلمستان ها،منابع آب، چشمه سارها، انهار طبیعی و پارکهای ملی، تاسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایراراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت های وابسته به دولت یا شهرداریها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عامالمنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذیحق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذیصلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یااقدام به هر گونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم میشود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید.
تبصره ۱ – رسیدگی به جرائم فوقالذکر خارج از نوبت به عمل میآید و مقام قضایی با تنظیم صورتمجلس دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز راتا صدور حکم قطعی خواهد داد
تبصره ۲ – در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم موجود باشد قرار بازداشت صادر خواهد شد، مدعیمیتواند تقاضای خلع ید و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بنماید
ماده ۶۹۱ قانون مجازات اسلامی
هر کس به قهر و غلبه داخل ملکی شود که در تصرف دیگری است اعم از آنکه محصور باشد یا نباشد یا در ابتدای ورود به قهر و غلبهنبوده ولی بعد از اخطار متصرف به قهر و غلبه مانده باشد علاوه بر رفع تجاوز حسب مورد به یک تا شش ماه حبس محکوم میشود. هر گانه مرتکبین دو نفر یا بیشتر بوده و لااقل یکی از آنها حامل سلاح باشد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهند شد
ماده ۶۹۲ قانون مجازات اسلامی
هر گاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه تصرف کند علاوه بر رفع تجاوز به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد
ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی
اگر کسی به موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیر منقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده باشد، بعداز اجرای حکم مجدداً مورد حکم را عدواناً تصرف یا مزاحت یا ممانعت از حق نماید علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال محکومخواهد شد
در دعوی تصرف عدوانی کیفری ، شاکی باید با تنظیم شکوائیه مناسب که در آن حتماً مالکیت خود را اثبات نموده باشد به دادسرای محل وقوع جرم رفته و شکایت خود را مطرح نماید.اگر دادگاه پس از بررسی مالکیت شاکی و تصرف به نحو عدوان متهم را احراز نماید مجازات متناسب را صادر خواهد کرد.
مشاور حقوقی شکایت تصرف عدوانی
همانطور که مطالعه کردید دعوی تصرف عدوانی چه به نحو حقوقی و چه به نحو کیفری شرایط خاص خودش را که اگر هرکدام از آن ها رعایت نشود میتواند منجر به صدور قرار عدم استماع دعوی / منع تعقیب / موقوفی تعقیب و … بشود. پس حتماً قبل از طرح دعوی چه حقوقی و چه کیفری با مشاور حقوقی وکیل تصرف عدوانی در ارتباط بوده تا با تنظیم دادخواست و یا شکوائیه مناسب بتوانید حق خود را بگیرید.