بازداشت موقت چیست؟

نکات حقوقی بازداشت موقت , شکایت و پیگیری پرونده : زمانی که یک فرد به اتهام جرمی در دادسرا یا کلانتری حاضر شده و شرایط موجود بر علیه او هستند اما همچنان وقوع جرم از جانب وی اثبات نشده است می توان با استفاده از قرارهای تامین کیفری از فرار وی یا مخفی شدن یا پاک کردن ادله جرم یا تبانی با دیگران برای محو آثار جرم جلوگیری نمود. این قرارها در قانون مجازات اسلامی نه مورد هستند که شدیدترین و آخرین نمونه آن ها همین قرار بازداشت موقت است.

بازداشـت مـوقت از آن جهت به عنوان شدیدترین قرار تامین کیفری شناخته می شود که به معنای واقعی کلمه آزادی فرد را سلب کرده و نوعی زندان موقت محسوب می گردد بنابراین قاضی نباید در هر نوع جرم و افعال مجرمانه ای از آن استفاده کند بلکه صرفا می تواند در برخی از جرائم شدید و موثر که در حقوق جزا معرفی شده اند از این قرار استفاده کند.

مواردی که مشمول بازداشت موقت هستند

وکیل متخصص کیفری : بازپرس می تواند در موارد ذیل قرار بازداشت موقت را صادر کند. در واقع این امر بدان معناست که وی حتی در این جرائم نیز می تواند از صدور این قرار استفاده نکرده و به صدور سایر قرارهای تامینی همچون تعهد، سوگند، التزام به عدم خروج از حوزه قضایی، وثیقه و … روی آورد اما خارج از این موارد صدور قرار بازداشـت موقـت غیر قانونی است و نمی تواند برای جرائم غیر سنگین از آن بهره ببرد. جرائمی که می توان در خصوص آن ها مبادرت به صدور قرار بازداشـت مـوقت نمود عبارتند از:

• جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات است همانند جرائم مستوجب اعدام یا قصاص نفس، حبس ابد یا قطع عضو همانند قتل، محاربه و سرقت حدی
• در جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه‌ آنها برابر است با یک ‌سوم دیه‌ کامل یا بیش از آن است همانند ضرب و جرح و قطع عضو
• جرایم تعزیری که مجازات آنها حبس بیش از پنج سال، جزای نقدی بیش از ۱۸ میلیون، انفصال دائم از خدمت، مصادره‌ی اموال و انحلال شخص حقوقی می باشد. (جرائم تعزیری درجه‌ ۱،۲،۳،۴ )
• جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات قانونی آنها درجه پنج و بالاتر است.
• ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال
• تظاهر، قدرت‌ نمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاص مشروط بر اینکه به‌وسیله چاقو یا هر نوع سلاح گرم و سرد انجام شود
• سرقت، کلاهبرداری، ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت، جعل یا استفاده از سند مجعول مشروط بر اینکه مشمول مورد سوم

نباشد و متهم دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت ارتکاب هریک از جرایم مذکور باشد.

مقام صادر کننده قرار بازداشـت مـوقت

این قرار توسط بازپرس یا دادیار در دادسرا مورد رسیدگی واقع شده و صادر می شود. هر کدام از این مقامات در صورت صدور قرار بازداشـت موقـت باید نظر خود را برای دادستان ارسال کند. دادستان می تواند با این نظریه موافقت کند یا آن را نپذیرد. در صورت عدم پذیرش و بروز اختلاف میان بازپرس و دادستان، پرونده در دادگاه عمومی مورد رسیدگی واقع شده و نظر قاضی در این زمینه اجرا می گردد. بنابراین می توان گفت اصلی ترین مقام صادر کننده قرار بازداشت موقت همان بازپرس است و سایر قضات از جمله دادستان یا قاضی دادگاه عمومی می توانند آن را بپذیرند یا رد نمایند.

مدت اعتبار بازداشت موقت چقدر است؟

در این خصوص نظریات متفاوتی وجود دارد با این حال اصلی ترین نظریه ممکن در این زمینه برمی گردد به این قاعده حقوقی که هرگز حداکثر زمان قرار بازداشـت موقـت نباید از حداقل مجازات تعیین شده برای همان جرم بیشتر باشد. در این خصوص اظهار شده است که اعتبار قرار بازداشت موقت در جرایمی که رسیدگی به آن‌ ها در صلاحیت دادگاه کیفری استان است چهار ماه و در بقیه جرایم که رسیدگی به آن‌ ها در صلاحیت دادگاه ‌های کیفری عمومی یا اختصاصی است دو ماه در نظر گرفته شده است.

اعتراض به قرار بازداشت موقت

قرار بازداشت موقت نیز همانند سایر قرارها، آراء صادره و احکام دادگاه ها قابل اعتراض است. متهم می تواند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ نسبت به صدور این قرار اعتراض کند. رسیدگی به این درخواست خارج از نوبت خواهد بود و سریعا پاسخ نهایی به متهم اعلام می شود. اگر با درخواست متهم و اعتراض وی موافقت به عمل نیامد وی می تواند هر ماه و به تعداد یک بار درخواست فک بازداشت موقت یا تخفیف آن را از مقام صادر کننده داشته باشد.

هرگاه در جرایم موضوع صلاحیت دادگاه کیفری استان تا چهار ماه و در سایر جرائم تا ۲ ماه به علت صدور قرار تأمین (بازداشت موقت)، متهم در بازداشت به سر برد و پرونده اتهامی او منتهی به تصمیم نهایی در دادسرا نشود، مرجع صادر کننده قرار بازداشت موقت، مکلف است تا نسبت به فک یا تخفیف قرار تأمین متهم اقدام نماید مگر آن که دلیل موجهی جهت فک قرار نباشد که با ذکر علل استنادی قرار بازداشت موقت ابقاء می ‌شود.