جرم ارتشاء ( مجازات رشوه دادن و رشوه گرفتن )

جرم ارتشاء ( مجازات رشوه دادن و رشوه گرفتن ) : منظور از جرم ارتشاء رشوه گرفتن است که از گذشته های بسیار دور در جامعه وجود داشته و همواره سعی شده قوانین و مقرراتی برای ریشه کن کردن آن وضع شود. در آیات 188 سوره بقره و 42 سوره مائده به جرم رشوه اشاره شده است در این مقاله به اجزاء و عناصر جرم ارتشاء پرداخته شده است اما لازم است با معانی برخی از کلمات که در هنگام مطالعه جرم ارتشاء مواجه می شوید آشنا شویم.

پرداخت واژگان

رشاء

رشاء به معنی رشوه دادن است که در اینجا به عنوان فعل آمده است

راشی

به معنای شخصی است که به دیگری رشوه میدهد ( رشوه دهنده). فرد راشی میتواند هم شخص ثالث باشد و هم فردی غیر کارمند دولت.

مرتشی

به شخصی گفته میشود که رشوه از دیگری دریافت مینماید( رشوه گیرنده). در مورد فرد مرتشی گفته شده است که باید حتما کارمند دولت باشد.

عناصر تشکیل دهنده جرم ارتشاء

همانطور که میدانید در هر جرمی سه عنصر وجود دارد که لازمه جرم تلقی شدن یک فعل میباشد در مورد جرم ارتشاء نیز این سه عنصر وجود دارد که نشان دهنده این است که فعل ارتکابی جرم ارتشاء و رشاء تلقی میشود .
سه عنصر مادی و روانی یا معنوی و قانونی از عناصر تشکیل دهنده هر جرمی است که این سه عنصر در مورد جرم ارتشاء و رشاء نیز صدق میکند .

عنصر مادی

درواقع فعلی که شخص مرتکب انجام میدهد عنصر مادی جرم رشاء است و دادن پول یا هر چیز دیگری که در حکم مال باشد عنصر مادی به حساب می آید. ودر مورد شخص مرتشی نیز دریافت پول یا هر چیز دیگری که در حکم مال باشد عنصر مادی جرم ارتشاء به حساب می آید.

عنصر معنوی

عنصر معنوی قصد ونیت مجرمانه است

عنصر قانونی

ماده 3 قانون تشدید مجازت مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و مواد 588تا 594 قانون مجازات اسلامی به بررسی جرم رشاءو ارتشاء میپردازد.

علاوه برآن در مورد اینکه آیا فرد مرتشی باید حتما کارمند دولت باشد و یا خیر محل بحث وجود دارد و برخی از حقوقدانان نظریات زیادی در این باره ارائه داده اند که از حوصله این مقاله به دوراست تنها بر همین مقدار کفایت میکنیم که بر طبق نص صریح قانون مرتشی فقط میتواند کارمند دولت باشد اما در رابطه با اینکه اگر فردی غیر کارمند دولت رشوه دریافت کند گفته شده است که این جرم درشمول جرم کلاهبرداری و اخاذی قرار میگیرید.

در رابطه با تحقق جرم رشاء وارتشاء باید بین مرتشی و راشی توافق و مذاکره قبلی بر انجام کار یا عدم انجام عملی صورت بگیرد و علاوه بر آن باید ذکر کنم که از طرف فرد مقابل باید قبولی صورت بگیرد و در صورتی که فرد مقابل قبول نکند جرم رشوه محقق نخواهد شد. و علاوه بر آن پرداخت پول یا هر مال دیگر در مقابل انجام عمل یا عدم انجام عمل یا کار باشد.

و منظور از عمل یا کار در این مورد در واقع کاری است که در حیطه وظایف مامور دولت باشد و لازم نیست که حتما آن عمل و یا کار تحقق پیدا کند بلکه صرف اینکه مرتشی بگویید آن کار را برای تو انجام میدهم و یا انجام نمیدهم کافی است.نکته دیگری که حائز اهمیت است این مورد است که فرد راشی باید به عملی که انجام میدهد علم داشته باشد برای مثال در صورتی که کارمند دولت از طرف فرد راشی پولی دریافت نماید وگمان ببرد که این پول هدیه یا مانند آن است جرم ارتشاء تحقق پیدا نکرده است اگرچه جرم رشاء تحقق پیدا کند.

مجازات جرم ارتشاء و رشاء

قانونگذار در مواد588 قانون مجازات اسلامی ودر ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری برای مرتشی مجازات های زیر را در نظر گرفته است:

1. در صورتی که قیمت مال و یا وجه دریافتی کمتر از 20 هزار ریال باشد به انفصال موقت از 3 ماه تا 3 سال و چنانچه در مرتبه مدیر کل یا هم تراز مدیر کل و یا بالاتر باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
2. در صورتی که مبلغ دریافتی از 20 هزارریال تا 200 هزارریال باشد از یک سال تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه و انفصال از موقت از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب در مرتبه مدیر کل یا هم تراز مدیر کل یا بالاتر باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
3. در صورتی که قیمت مال از 200 هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب 2 تا 5 سال حبس بعلاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه و انفصال موقت از خدمت برای اشخاصی که پایین تر از مدیر کل یا همتراز آن باشد انفصال موقت از خدمات دولتی از 6 ماه تا سه سال و برای اشخاصی که مدیر کل یا بالاتر از آن باشد به انفصال دائم و تا 74 ضربه شلاق محکوم خاهد شد .
4. در صورتی که قیمت مال یا وجه بیشتر از یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب 5 تا 10 سال حبس بعلاه جزای نقدی ب قیمت مال یا وجه دریافتی و انفصال دائم از خدمات از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود و در صورتی که شخص مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیر کل باشد به جای انفصال دائم به انفصال موقت از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.

علاوه بر آن در ماده 588 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است که مالی را که فرد مرتشی دریافت نموده است به نفع دولت ضبط میشود.همچنین در تبصره 2 ماده 3 قانون تشدید مجازات … آورده شده است در صورتی که فرد مرتشی امتیازی از طریق رشوه تحصیل کرده باشد این امتیاز نیز لغو خواهد شد .

در مورد جرم رشاء قانونگذار در ماه 592 قانون مجازات اسلامی به این مسئله پرداخته است و بیان میدارد که فرد راشی به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا 74 ضربه شلاق و ضبط مال محکوم میگردد. در ماده 591 قانون مجازات اسلامی بیان شده است که اگر راشی برای حفظ حقوق خود ناچار به پرداخت رشوه بوده است در این صورت مالی را که به مرتشی پرداخت نموده است ضبط نمیشود و به او(راشی) بازگردانده میشود.

نحوه رسیدگی و دادگاه صالح

طبق رای وحدت رویه شماره 571 مورخ سال 1/11/1370جرم ارتشاء در صلاحیت دادگاه عمومی دادگستری محل وقوع جرم است مگر اینکه معلوم شود برای اختلال در نظام جمهوری اسلامی بوده است که در اینصورت در صلاحیت دادگاه انقلاب میباشد.
فرد شاکی میتواند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید و پس از اینکه فرم مربوط به شکوائیه را پر نمود آن را جهت ثبت شکایت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی میدهد و در ادامه ابلاغیه برای فرد به صورت پیامک ارسال میشود.و سپس تحقیقات مقدماتی از طریق دادسرا انجام میشود و بعد از اتمام تحقیقات پرونده به دادگاه ارجاع داده میشود و سپس بابررسی شواهد حکم نهایی صادر میشود که تا 20 روز قابل تجدید نظر میباشد.

با توجه به پیچیدگی پرونده های کیفری پیشنهاد ما به شما این است که با وکلا و مشاورین کیفری عدل محور جهت مشاوره با شماره 09305297504 تماس حاصل فرمایید.