داوری چیست و چه قوانینی دارد !؟

داوری چیست و چگونه انجام می شود ؟ شخص داور چگونه انتخاب می شود ؟ در این مقاله به بررسی مقوله رایج ” داوری ” یا همان شرط داوری در قراردادها میپردازیم. اینکه چه مزایا و چه معایبی دارد و چه ویژگی هایی باید داشته باشد.اینکه در چه شرایطی میتوان شرط داوری را قرار داد و در چه دعاوی امکان رجوع به داوری وجود ندارد.چه آرایی از سوی داور قابل ابطال هستند و چه آرایی لازم الاجرا.

داوری چیست ؟

برای پاسخ به سوال داوری چیست باید بیان داشت ، با درج شرط داوری در قرارداد یا رجوع به داوری در صورت حدوث اختلاف،شما صلاحیت مرجع قضائی را از دوش دعوی خود برداشته و به دوش شخص داور می اندازید.

پس از حدوث اختلاف و رجوع به داوری،داور همانند یک قاضی عمل میکند و مطابق با قوانین آمره و دیگر قوانین که تشریفاتی نیستند به دعوی شما رسیدگی میکند و میان شما صلح و سازش را برقرار میکند و یا به حل و فصل دعوی میپردازید.
رای داور برای شما لازم الاجراست و نظیر حکم دادگاه میباشد و میتواند برای رای داور اجرائیه بگیرید و الزام طرف مقابل به اجرا رای داور را بخواهید.

نحوه تعیین داور

داور اصولا با رضایت طرفین انتخاب میشود و تعداد داوران باید فرد باشد و یک نفر به عنوان سر داور انتخاب شود.

اصولا در شروط داوری مندرج در قرارداد ها واژه ی ” داور مرضی الطرفین ” ذکر میگردد و چنانچه میان طرفین در انتخاب داور توافق حاصل نشد دادگاه با رعایت مقررات مربوط به داوری ، داور را انتخاب میکند و یا خود در جایگاه داوری به جرم رسیدگی مینماید.

شرط داوری

شرط داوری در قرارداد ها هم میتواند به صورت یک مادهو یک بند بیاید و در ضمن قرارداد شرط داوری درج گردد و پس از حدوث اختلاف ، مشخصات و ویژگی های داور و نحوه ابلاغ و نحوه رسیدگی و نحوه صدور رای و … مشخص و معین گردد.
و یا به صورت یک قرارداد جداگانه تحت عنوان قرارداد داوری منعقد گردد و تمامی ویژگی های داوری نظیر نام داور ، تعداد داوران ، نحوه ابلاغ ، نحوه رسیدگی و … تعیین میگردد.

دعاوی غیر قابل ارجاع به داوری

برخی از دعاوی حتی با رضایت طرفین نیز قابلیت ارجاع به داوری را ندارند.این دعاوی عبارتند از دعاوی راجع به اصل نکاح،اصل طلاق،نسب،فسخ نکاح و ورشکستگی.

ویژگی های داوری

ویژگی های داور به دو دسته تقسیم میشوند.
دسته اول آن دسته از داورانی هستند که حتی با رضایت طرفین نیز نمیتوانند به سم داوری انتخاب گردند که شامل اشخاص فاقد اهلیت قانونی و یا اشخاصی است که به موجب حکم دادگاه از داوری محکوم شده اند و یا قضات یا کارمندان اداری شاغل در محاکم قضائی

دسته دوم افرادی که نمیتوانند به سمت داوری منصوب شوند مگر با رضایت طرفین که عبارتند از افراد کمتر از بیست و پنج سال،افراد ذی نفع در دعوی،افرادی که با طرفین دعوی دارای قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم باشند،کارمندان دولت در حوزه ماموریت،قیم یا کفیل یا مباشر یکی از اصحاب دعوی،وراث یکی از اصحاب دعوی،

آرای قابل ابطال داوری

همانگونه که گفته شد اصل بر لازم الاجرا بودن آرای داوری میباشداما در مواردی میتواند ابطال رای داور را از دادگاه خواست و اگر رای داور ابطال گردد با توجه به نوع تنظیم شرط داوری یا دوباره داور تعیین میگردد و یا شرط داوری هم باطل و به دادگاه صالح ارجاع میگردد.

• آرایی که مخالف با قوانین موجد حق باشند
• داور نسبت به موضوعی رای صادر کند که در موضوع داوری نبوده باشد
• داور در خارج از حدود اختیاراتش رای صادر کرده باشد
• پس از انقضای مدت داوری ، رای داور تسلیم شده باشد
• رای به وسیله داوران غیر مجاز صادر شده باشد
• قرارداد داوری باطل و یا بی اعتبار بوده باشد
• موارد فوق از مواردی هستند که هر یک از طرفین میتواند ابطال رای داور را از دادگاه بخواهد.