صدور حکم موت فرضی چگونه انجام می شود ؟

صدور حکم موت فرضی : قانون در شرایط بخصوصی این اجازه را به قضات داده است تا نسبت به صدور حکم موت فرضی اقدام کنند. موت فرضی در برخی از موارد با عنوان موت حکمی نیز شناخته می شود و بدین معناست که مرگ واقعی و مسلم یک فرد به اثبات نرسیده است اما وضعیت موجود دال بر عدم زنده بودن شخص است. چنین حکمی باعث می شود تمام آثار یک موت واقعی بر اموال و زندگی شخص حکمفرما شده و از لحاظ قانونی، او به عنوان یک متوفی واقعی شناخته شود. این مبحث را در ادامه به صورت تفصیلی تر دنبال می کنیم با گروه حقوقی عدل محور همراه باشید.

حکم موت فرضی غایب مفقودالاثر

قانون مدنی ایران چندین مورد از مواردی که می توان در خصوص غایب مفقودالاثر حکم موت فرضی را صادر نمود بیان نموده است. طبق قانون مدنی بعد از مدت زمان تعیین شده می توان برای این اشخاص حکم موت فرضی را صادرکرد. این موارد عبارتند از:

1. در مواردی که غایب مفقودالاثر در مدت ده سال پس از غیبت او به سن 75 سال رسیده باشد.
2. در صورتی که فردی در زمره قشون جنگی باشد و در جنگی که منتهی به صلح شده است به مدت سه سال خبری از او دریافت نگردد یا اینکه پنج سال پس از جنگی که منتهی به صلح نشده است از او خبری دریافت نگردد.
3. اگر حین سفر دریایی و به دنبال غرق شدن کشتی به مدت سه سال از فرد هیچ گونه اخباری مبنی بر زنده بودن او دریافت نشود.

دادخواست موت فرضی

دادخواست موت فرضی در دادگاه خانواده و در بخش رسیدگی به امور محجورین و افراد مفقودالاثر بررسی می شود. این دادخواست از طرف ذی نفع و به طرفیت وراث و دادستان تنظیم می شود. بنابراین شما باید به یکی از شعبات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و اقدام به تنظیم دادنامه کنید. این دادخواست باید در دادگاهی اقامه گردد که به عنوان محل زندگی و اقامتگاه غایب مفقودالاثر شناخته می شود. لازم به ذکر است که رسیدگی به این پروسه چهارده الی هجده ماه طول می کشد.

آثار حکم موت فرضی چیست؟

آثار حکم موت فرضی شامل دو نوع اثر مالی و اثر غیرمالی می گردد. این آثار در اغلب کشورها به رسمیت شناخته شده و در متون فقهی و شرعی اسلام نیز مورد مجادله قرار گرفته است. مهمترین آثار مالی مترتب بر اموال غایب مفقودالاثر، در رابطه با ارث و میراث است اما روابط غیر مالی شامل رابطه زوجیت او با دیگری بوده و اینکه امکان طلاق وجود دارد یا خیر؟

اموال موت فرضی

در برخی از موارد آثار مترتب بر اموال غایب مفقودالاثر با عنوان اموال موت فرضی شناخته می شود. این اموال پس از صدور حکم موت فرضی میان وراث وی تقسیم می شوند و تمامی مراحل قانونی در خصوص تقسیم ماترک نیز بر آن ها اعمال می گردد. بنابراین ضرورت دارد ابتدا از طریق تحریر ترکه و تسویه ترکه تمامی دیون و بدهی های او پرداخت شود و پس از کسر هزینه های ضروری، مابقی اموال بر طبق قانون میان وراث او تقسیم شود.

همچنین اگر در طول مدتی که حکم موت فرضی صادر نشده است وی بنابر علتی از اسباب قانونی از فردی ارث ببرد طبق قانون اموال او به فردی با عنوان امین سپرده می شود. در این خصوص نصب امین یک ضرورت قانونی است. اگر فرد تا قبل از صدور حکم موت فرضی بازنگردد این اموال نیز در قالب اموال موت فرضی در اختیار ورثه قرار می گیرد.

اثر حکم موت فرضی بر نکاح

مهمترین و جنجال برانگیزترین مسئله ای که در خصوص غایب مفقودالاثر مطرح می گردد رابطه زوجیت و تعیین تکلیف آن در خصوص همسر وی است. در این خصوص قانون می گوید که اگر تا چهار سال از فرد هیچ گونه خبری دریافت نگردید زن می تواند در دادگاه خانواده درخواست صدور حکم موت فرضی بدهد. دادگاه این درخواست را بررسی کرده و پس از آگهی این امر در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار، یکسال فرصت برای احتمال بازگشت غایب در نظر می گیرد. اگر غایب در این زمان مراجعه نکرد همسر او را طلاق داده و زن ملزم است عده وفات نگهدارد. پس از اتمام عده، زن می توان دوباره ازدواج کند.

رجوع غایب مفقودالاثر

حال که از طریق دادگاه حکم موت فرضی صادر شده است بنابراین فرد نمی تواند به تقسیم اموال و طلاق همسر خود اعتراض نماید. در این خصوص قانون مشخص نموده است هرچقدر از اموال موت فرضی که در زمان برگشت فرد موجود است دوباره به مالکیت او بازمیگردد و اگر بخشی از اموال او از طریق خرید و فروش یا مسائل دیگر از بین رفته باشد قابلیت عودت به مالکیت فرد را ندارد.

رابطه زوجیت نیز در صورتی تداوم می یابد که فرد در طول مدت عده مراجعه کند. اگر عده به پایان رسیده باشد زن می تواند درخواست مرد جهت ازدواج مجدد را رد کرده و یا اینکه به آن پاسخ مثبت دهد. در این خصوص دیگر نمی توان گفت زندگی مشترک تداوم داشته است و صرفا می توان آن را یک ازدواج مجدد برای زن و مرد دانست.